Gedoe aan de balie van de apotheek – Ad Hermus Hoogleraar internist-endocrinoloog Radboudumc.

Mogelijk heeft u er ook al mee te maken gehad: steeds vaker zijn allerlei gewone geneesmiddelen (zogenaamde generieke middelen) niet leverbaar. Volgens de website Farmanco van apothekersorganisatie KNMP waren er dit jaar in de eerste helft van mei 97 tekorten of dreigende tekorten. Dat is 3 keer zo veel als in 2016. Het probleem met de levering van geneesmiddelen heeft vele oorzaken, zo blijkt uit een recente analyse door de journalist Daan Marselis in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Wist u dat 80% van de grondstoffen voor geneesmiddelen gemaakt wordt in China en India? Als daar iets mis gaat, hebben we er in Nederland weinig invloed op. Maar de belangrijkste oorzaak lijkt toch het huidige stringente preferentiebeleid voor generieke geneesmiddelen van de ziektekostenverzekeraars.

Preferentiebeleid

Zorgverzekeraars ontwikkelden het preferentiebeleid om de uitgaven voor geneesmiddelen te verminderen en zo de zorg betaalbaar te houden. Dat doen ze door “voorkeursgeneesmiddelen” aan te wijzen of per groep geneesmiddelen één prijs vast te stellen. Apothekers moeten dan dat specifieke middel uitleveren. Wanneer ze een ander middel afleveren, krijgen ze niet meer betaald dan het tarief dat de betreffende verzekeraar voor die groep geneesmiddelen heeft vastgesteld. Dat maakt het voor apothekers weinig aantrekkelijk om een ander dan het “voorkeursgeneesmiddel” te leveren. Het  preferentiebeleid is erg succesvol: sinds 1996 zijn de prijzen van geneesmiddelen met 60% gedaald.

Er zitten echter belangrijke nadelen aan het preferentiebeleid. Er wordt gezegd dat hierdoor de tarieven inmiddels zo ver gedaald zijn dat de Nederlandse markt voor fabrikanten niet meer aantrekkelijk is. De sterk gedaalde prijzen van met name de generieke, patentvrije middelen in combinatie met het feit dat verzekeraars nog weleens van voorkeursgeneesmiddel wisselen leidt ertoe dat fabrikanten, groothandels en apotheken maar kleine voorraden aanhouden. Men is bang om een te grote voorraad te hebben en met die voorraad te blijven zitten bij veranderend beleid. Het preferentiebeleid creëert monopolies: per verzekeraar krijgt één fabrikant de hele markt. Andere fabrikanten bouwen daarna hun voorraad af of trekken hun product terug uit Nederland, waardoor er ook geen uitwijkmogelijkheden meer zijn als de preferente leverancier leveringsproblemen krijgt.

Hoe medicijntekorten te voorkomen?

Hoewel het preferentiebeleid dus een belangrijke oorzaak is voor het ontstaan van de medicijntekorten is er op dit moment geen draagvlak om het preferentiebeleid af te schaffen. Niemand wil terug naar de hogere medicijnprijzen uit de tijd voor invoering van het preferentiebeleid. Op dit moment kiest de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) daarom voor andere maatregelen, zoals:

• hardere leveringsverplichtingen in de inkoopcontracten van de fabrikanten, inclusief opname van een noodplan voor het geval een geneesmiddel toch niet kan worden geleverd. Hierin moet opgenomen worden welke fabrikant zal inspringen als er een tekort ontstaat.
• verplichting voor fabrikanten om tijdig dreigende leveringsproblemen te melden.
• hogere boetes voor fabrikanten en groothandels die zich niet aan de afspraken houden.
• een soepelere import van geneesmiddelen waaraan in Nederland een tekort is.
• meer mogelijkheden voor artsen om bij tekorten niet-geregistreerde geneesmiddelen in te zetten.

Is het te verwachten dat hiermee het gedoe aan de balie zal stoppen?

Dat is nog maar de vraag. Dat er van elk geneesmiddel van een bepaalde soort maar één wordt vergoed, maakt dat het systeem kwetsbaar blijft. Het huidige systeem leidt tot monopolieposities en dat heeft veel nadelen.
Het doel van het preferentiebeleid (kostenbesparing) is waarschijnlijk ook goed te realiseren met vergoeding van twee of drie geneesmiddelen van een bepaalde soort, zeker voor geneesmiddelen waarvoor het tarief al sterk gedaald is. Dat heeft als voordeel dat er uitwijkmogelijkheden zijn in geval van een leveringsprobleem. In EU-verband lukt het misschien ook om grondstoffen dichter bij huis te gaan produceren, zodat we minder afhankelijk worden van een steeds kleiner aantal fabrikanten in China en India.

[De 2 artikelen in NTvG zijn geschreven door Daan Marselis en hebben als titel “Zwartepieten over het geneesmiddelentekort” (NTvG, 2017, 161, C3324) en “Oplossing pillentekort nog ver weg” (NTvG, 2017, 161, C3364). Helaas niet vrij beschikbaar]

BijnierNET houdt een zogenaamd dossier bij op de website, wanneer leveringsproblemen van medicijnen worden gemeld. Het dossier wordt met nieuwe, ontvangen informatie bijgewerkt. U herkent het dossier aan dit icoon.
Wanneer u leveringsproblemen ervaart, beschrijf deze dan zo nauwkeurig mogelijk en zend een mail naar info@bijniernet.nl. Vermeld in ieder geval de contactgegevens van uw apotheker en behandelend arts.

 

Informatie voor patiënten over voorkeursbeleid

Bij veel patiënten bestaat onduidelijkheid over het preferentiebeleid en medische noodzaak. Daarom heeft de KNMP samen met zorgverzekeraars, de Consumentenbond, patiëntenfederatie NPCF en vereniging van huisartsen LHV een lijst met vragen en antwoorden hierover opgesteld. Doel is dat patiënten betere en consistente informatie over het geneesmiddelenbeleid van hun zorgverzekeraar krijgen.

https://www.knmp.nl/praktijkvoering/bekostiging/preferentiebeleid