Lisanne van der Plas – Smans is internist – endocrinoloog in het HAGA ziekenhuis
Verbetering van de behandeling van kanker bij kinderen heeft gezorgd voor een betere overleving. De behandeling die wordt gegeven, heeft ook een keerzijde. Een groot deel van de mensen die in hun jeugd behandeld zijn voor kanker ervaren lichamelijke, mentale en sociale gezondheidsproblemen in hun latere leven. Ook is de levensverwachting lager dan bij mensen die dit niet hebben doorstaan. 75% van de mensen heeft ten minste 1 chronische aandoening en 40% heeft een ernstige aandoening binnen 30 jaar na de behandeling. Omdat meer mensen de ziekte overleven, wordt er hard gewerkt aan het voorkomen van vroegtijdige gezondheidsproblemen op volwassen leeftijd.
50% van deze groep mensen ontwikkelt één of meerdere endocriene aandoeningen, zoals groeihormoon deficiëntie, hypothyreoïdie of hypogonadisme. Een deel van de mensen ontwikkelt dysfunctie van de hypothalamus-hypofyse-bijnier as (HPA-as). Dit kan leiden tot klachten en verschijnselen van bijnierschorsinsufficiëntie.
Er zijn een aantal risicofactoren die de kans op dysfunctie van de HPA-as vergroten:
- Tumoren in of dicht bij de hypothalamus, hypofyse of bijnieren
- Radiotherapie in het gebied van de hypothalamus, hypofyse of bijnieren
- Behandeling met bepaalde geneesmiddelen (bijvoorbeeld mitotaan)
- Behandeling met glucocorticoïden (bij de behandeling van bijvoorbeeld leukemie, lymfoom)
- Sommige vormen van immunotherapie.
Onderzoek naar dysfunctie van de HPA-as kan overwogen worden bij:
- Aanwezigheid van klachten of verschijnselen die kunnen wijzen op bijnierschorsinsufficiëntie
- Bij mensen die boven beschreven risicofactoren hebben
Voor meer informatie over de diagnostiek van bijnierschorsinsufficiëntie (zie passage over het onderzoek).
Het is nog niet goed bekend hoe vaak dysfunctie van de HPA-as ontstaat bij mensen die in hun jeugd behandeld zijn voor kanker. Nader onderzoek moet dat gaan uitwijzen.
Artsen moeten goed op de hoogte zijn van de mogelijke endocriene ziekten die kunnen ontstaan op volwassen leeftijd, die soms pas jaren na de behandeling kunnen ontstaan!
Heeft u het vermoeden dat uw klachten lijken op hierboven beschreven klachten, noteer uw klachten dan nauwkeurig en bespreek deze vervolgens met uw behandelend arts. Het gaat om mensen voor wie de beschreven risicofactoren van toepassing zijn.
Is dat alleen bij kanker behandelingen bij jeugd?? Ik ben 3 jaar geleden behandeld met 2 kuren cysplatin (2×7 dagen) en 33 bestralingen van de longen. Het was niet operabel en elke keer eerst een CT scan waar de tumor nu weer zat ivm zgn wandelende tumor. Mijn bijnierschorsinsufficientie werd 1.5 jaar geleden vastgesteld na een gevaarlijk laag kaliumgehalte in mijn bloed. Ik heb van het begin af aan gezegd dat het door de chemo komt, net als de osteoporose en de slechte aderen. Daarvoor had ik al een bot sreening gehad en had als 58 jarige de botten van een 35 jarige. Gisteren zijn mijn laatste tanden en kiezen getrokken die ook afbrokkelden door de chemo? Ik ben nu bijna 63 en mijn longen zijn nog steeds prachtig schoon en hoef nu pas over 1 jaar terug te komen voor controle. Maar ben daarnaast nu dus behept met allerlei klachten en broze botten. Nog steeds niet genezen wond aan mijn enkel na een gebroken enkel van 06-02 geopereerd 16-0 en opnieuw geopereerd 02-05 ivm infectie en afstoting pennen . Ik ben benieuwd naar uw opmerking hierover.
P.s. ik kreeg tijdens die kuren dexamethason (prednison) kan dat ook de trigger geweest zijn ???