Bas van Vlijmen is apotheker en werkzaam voor het Radboudumc.

Het lijkt nog zo ver weg die zomervakantie. Op radio en TV word je alweer bestookt met reclame over cruises, zonvakanties, verre reizen en vakantie in eigen land. Dagdromen hoort daar ook bij. En, ook de realiteit van het bewaren van geneesmiddelen.

Vragen

“Hoe moet dat nu, koel bewaren en wat is dat dan precies…?”

“Kunnen mijn geneesmiddelen even buiten de koelkast en hoe lang is ‘even’…?”
Voorbeelden van vragen die we vooral voor de zomervakantie krijgen en steeds vaker het hele jaar door in de apotheek. Hieronder zal ik proberen wat toe te lichten over het bewaren van geneesmiddelen.

Bewaarcondities

Geneesmiddelen kunnen verschillende bewaarcondities meekrijgen. Bewaarcondities zijn de instructie om een geneesmiddel te bewaren. Dit heeft met name te maken met de stabiliteit van de werkzame stof in het geneesmiddel. Sommige geneesmiddelen zijn complexe structuren die alleen onder gekoelde omstandigheden stabiel blijven. Andere geneesmiddelen zijn wat ‘simpeler’ en kunnen bij kamertemperatuur worden bewaard. Maar soms kan ook een ‘simpel’ middel in de koelkast bewaard moeten worden (andersom komt minder vaak voor…).

Kamertemperatuur

Kamertemperatuur is ook een raar begrip.

De één zet de temperatuur in de woonkamer op 18 graden, terwijl de ander een voorkeur heeft voor 22 graden. Daarom wordt voor kamertemperatuur een range gehanteerd van 15 – 25 graden Celsius. Geneesmiddelen zijn onderzocht in deze range en de stabiliteit wordt gegarandeerd door de fabrikant tot de houdbaarheidsdatum die op de verpakking staat.
Wat nu als ik op vakantie ga naar een tropisch land waar de temperatuur én luchtvochtigheid vaak hoger is dan in ons eigen koude kikkerlandje?
Het advies wat hierbij kan worden gegeven is om de geneesmiddelen in ieder geval niet in de blote zon te leggen maar een beschutte plek hiervoor te zoeken. Daarnaast is het ook raadzaam niet (veel) meer mee te nemen dan verwacht te gebruiken. Al is dat voor noodmedicatie soms lastig in te schatten.

Koelkast

De koelkast is berucht.

Dit houdt onze kaas en vleeswaren op temperatuur tussen 2 en 8 graden Celsius, maar onze huis – tuin– en keukenkoelkast is voor geneesmiddelen niet het meest geschikt om te bewaren. Collega’s uit de Maartenskliniek hebben onderzocht hoe de stabiliteit van de koelkast thuis is en we zien hier dat de bovengrens van de temperatuur goed wordt bewaakt. De koelkast komt (mede door de signaalfunctie uit de koelkast als hij te lang open blijft) niet snel boven de 8 graden Celsius. Maar als de koelkast moet terugkoelen, wil het nog wel eens gebeuren dat de temperatuur onder 0 komt. Dat is een probleempje voor de kwetsbare geneesmiddelen die in de koelkast moeten worden bewaard.

Op reis

Meer reistips over medicijnen kunt u vinden op de themapagina “Reizen/vakantie”.

“Hoe houd ik geneesmiddelen koel op reis?”

Vraag tevoren in ieder geval aan de luchtvaartmaatschappij of er ruimte is om deze middelen mee te nemen in de koeling van het vliegtuig. Vaak zijn dit injecteerbare geneesmiddelen en dan is het ook handig om even aan te geven dat er naaldjes etc. meegenomen moeten worden! Als dat niet lukt, dan is voor sommige geneesmiddelen ook nog mogelijk dat ze beperkte tijd buiten de koelkast bewaard kunnen worden, zonder werkzaamheid te verliezen. Uw apotheker kan hier uitspraak over doen.

Ik wens u nu alvast een fijne vakantie en geniet in de tussentijd van uw dagdromen!