Themapagina over het corona-virus (COVID-19) en het vaccineren
Op deze themapagina is informatie verzameld over:
- het corona-virus
- vaccineren
- de dagelijkse maatregelen om niet besmet te raken
- verwijsinformatie
De informatie is bedoeld voor internisten-endocrinologen, verpleegkundig specialisten, mensen met een bijnier- en hypofyse-aandoeningen en hun naasten.
De term bijnierschorsinsufficiëntie wordt gebruikt.
De informatie op de themapagina is bedoeld voor:
- mensen met bijnierschorsinsufficiëntie, waaronder de ziekte van Addison,
- bijnierschorsinsufficiëntie al dan niet ten gevolge van een hypofyse die niet werkt,
- AGS,
- Syndroom van Cushing en
- bijnierschorscarcinoom.
Mensen met één van deze aandoeningen hebben een behandeling met hormoonsubstitutie in de vorm van tabletten met hydrocortison en fludrocortison.
Een themapagina verzamelt relevante informatie over een onderwerp.
(bijgewerkt 11 januri 2021)
Zeven vragen aan Michiel Kerstens over Covid-19 en bijnierschorsinsufficiëntie
Artikel uit Endocrinologie (september 2020)
Informatie over corona en vaccineren
Het internet is een grote informatiebron van Nederlandse en véél meer buitenlandse informatiebronnen.
De maatregelen om het virus onder controle te krijgen in andere landen wijken op punten af. Laat u niet van de wijs brengen door buitenlandse sites.
Ook de aanpak van de vaccinatie-campagnes zijn verschillend.
BijnierNET volgt bewust de Europese richtlijnen van experts als het gaat om medische vraagstukken. BijnierNET volgt ook de informatie van het RIVM en de Rijksoverheid over de vaccinatie-campagne.
Vragen en antwoorden over vaccineren
bijgewerkt 11 januari 2021
Het Dagelijks Bestuur van BijnierNET kijkt positief tegen de ontwikkeling van de corona-vaccins aan.
Wanneer veel mensen zijn gevaccineerd, men denkt 70% van de bevolking, neemt het risico dat een patiënt met een hypofyse- en/of bijnieraandoening besmet raakt of COVID-19 ontwikkelt, duidelijk af. Dat is een hele opluchting voor de internist-endocrinologen en verpleegkundigen. Immers, hoe minder risico’s om besmet te raken, hoe kleiner de kans ernstig(er) ziek te worden.
Bij de ontwikkeling van de vaccins kijken de nationale overheden en de Europese Commissie mee. De ontwikkeling is een transparant proces geweest, waardoor belangrijke informatie al beschikbaar is. Wij zijn geïnformeerd door experts van onder andere het RIVM en er is een groot vertrouwen in de kwaliteit en veiligheid van de vaccins. Alle informatie die nog dagelijks in de wetenschappelijke literatuur verschijnt, versterken dit vertrouwen.
Wat ook vertrouwen geeft is dat direct is ingegrepen door de NHS in het Verenigd Koninkrijk op het moment dat twee mensen allergisch reageerden. Dit betekent dat alle betrokken professionals direct en adequaat kunnen handelen. Ook dit geeft een gevoel van vertrouwen.
Het Dagelijks Bestuur van BijnierNET kijkt met vertrouwen naar de nieuwe corona-vaccins.
Dit versnelde ontwikkelproces van de vaccins wordt duidelijk uitgelegd in een presentatie van prof. Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan het UMCG.
Zie medische publieksacademie UMCG: https://www.youtube.com/watch?v=eqQuvPnscAs
Absoluut. In het algemeen adviseren wij mensen met een bijnier- en/of hypofyse-aandoening zich te laten vaccineren. Immers, het verkleint heel duidelijk het risico op besmetting.
Mocht u in uw individuele situatie te maken hebben met andere aandoeningen of beperkingen, dan is het mogelijk raadzaam met uw behandelaar of huisarts contact te zoeken, alvorens u wordt opgeroepen.
Dit is een algemeen advies.
Als werker in de gezondheidszorg help je in eerste instantie jezelf. Het doormaken van een corona-besmetting is niet fijn en kent risico’s. Ook al is de zorg voor besmette mensen minder risicovol dan aan het begin van corona-crisis, het blijft een arbeidsrisico om rekening mee te houden. Gelukkig is er inmiddels ruimschoots ervaring om werkers in de zorg te beschermen.
Een gevaccineerde helpt vervolgens iedereen in zijn directe omgeving, waaronder kwetsbare mensen in je werk. Tezamen kunnen we zorgen dat de maatschappij minder zal lijden onder de gevolgen van deze pandemie.
Het afweersysteem is nodig om antistoffen te maken tegen ziekten waartegen gevaccineerd wordt. Het is bekend dat het afweersysteem en daardoor de immuunrepons door corticosteroiden in hogere dosis geremd wordt. Er zijn aanwijzingen dat vaccins een mindere werking kunnen hebben wanneer een patiënt een hoge dosis corticosteroïden gebruikt. Daarom is wettelijk bepaald dat in iedere bijsluiter van een medicijn met corticosteroïden standaard een waarschuwing hiervoor is opgenomen. Daarom is deze waarschuwing ook terug te lezen in de bijsluiter van hydrocortison en fludrocortison die wordt gebruikt door mensen met een bijnierinsufficientie.
Echter mensen met een bijnierinsufficientie gebruiken een lage dosis die de hoeveelheid steroiden die normaal gesproken door de bijnieren aangemaakt wordt vervangt. Dit wordt daarom ‘substitutie therapie’ genoemd. Daarom wordt ervan uitgegaan dat de immuunrespons tegen het virus en als reactie op het vaccin bij mensen die een substitutiedosis hydrocortison en fludrocortison gebruiken normaal is.
Daarom is het advies aan mensen met een bijnierinsufficiënte die een substitutiedosis gebruiken om zich wel te laten vaccineren tegen het Coronavirus.
De meest voorkomende bijwerkingen zijn roodheid, pijn en zwelling op de prikplek. Dat is vergelijkbaar met veel andere vaccinaties, zoals de griepprik. Spier- en gewrichtspijn kunnen ook voorkomen, net als vermoeidheid, hoofdpijn, koude rillingen en verhoging. Deze bijwerkingen zijn mild en verdwijnen na een paar dagen.
In enkele gevallen komen ook allergische reacties voor. Zoals voor alle vaccinaties is het daarom belangrijk dat de prik gegeven wordt onder de juiste supervisie en met de juiste medische behandelingen binnen handbereik (Bron: CBG).
Van de genoemde bijwerkingen zijn de pijnklachten goed te bestrijden met paracetamol.
Verhoging en koorts zijn belangrijke klachten om alert op te zijn.
Wanneer dit aan de hand is, gebruikt u de adviezen van het stressschema.
Wanneer de koorts hoger wordt of de ziekteverschijnselen toenemen neemt u, zoals u normaal gesproken in het geval van ziekteverschijnselen doet, telefonisch contact op met uw internist-endocrinoloog. Deze is 24/7 telefonisch beschikbaar, conform de Kwaliteitsstandaard Bijnieraandoeningen. [/accordion-item]
De ziekte van Addison (primaire bijnierschorsinsufficiëntie) is inderdaad vaak ook een auto-immuun ziekte. De ziekte van Addison betreft een ziekte van één orgaan. Ten gevolge van de ontstane ontsteking van de bijnierschors door de auto-immuun reactie ontstaat bijnierschorsinsufficiëntie. De bijnierschors raakt beschadigd. De behandeling van bijnierschorsinsufficiëntie is substitutie van deze hormonen in de vorm van tabletten tot een normaal niveau.
Mensen met een auto-immuunziekte, zoals reuma of SLE, hebben in tegenstelling tot de ziekte van Addison, een ziekte die het hele lichaam raakt. Ontstekingen kunnen bij hen door het hele lichaam voorkomen en blijven in wisselende mate aanwezig. Zij gebruiken vaak corticosteroïden om deze ontstekingen aan te pakken in daarom over het algemeen in een hogere dosis dan de (normale) substitutiedosis.
Dat is precies de reden dat mensen met bijnierschorsinsufficiëntie (dus met een lagere dosis) wél een vaccinatie tegen het coronavirus kunnen nemen
Informatie over de vaccins bij het College te Beoordeling van Geneesmiddelen
Informatie over de vaccinaties bij de Rijksoverheid
Informatie over de aandoening COVID-19 bij Thuisarts.nl
Informatie over testen bij de GGD en via de app Corona-melder
Informatie over de pandemie en maatregelen op Corona-dashboard
Veelgestelde vragen & antwoorden over het voorkomen van een besmetting
Dit is een vaker gehoorde uitspraak. Probeer aan de hand van het informatiemateriaal over de instructies en de noodinjectie ‘op te frissen’. Lees ook dit artikel over de stressinstructies.
Met de Bijnier app vindt u eenvoudig de animaties.
Voor zover bekend niet vanwege het feit dat uw bijnieren niet zelfstandig functioneren. Dus niet vanwege bijnierschorsinsufficiëntie.
U heeft meer risico om erg ziek te worden door het coronavirus: (Bron Thuisarts)
. als u ouder dan 70 bent
· als uw afweer minder goed is, bijvoorbeeld door een ziekte of medicijnen
· als u al een ziekte heeft, bijvoorbeeld diabetes, een chronische hartziekte of een longziekte (bijvoorbeeld COPD of astma waarvoor u elke dag medicijnen gebruikt)
· als u een ernstige nierziekte heeft waarvoor bijvoorbeeld dialyse nodig is
· als u een verstandelijke beperking heeft en in een instelling woont
· als u hiv heeft. (Bij hiv hangt het af van hoe erg de hiv is. Uw eigen arts kan u dit vertellen).
Mensen voor wie dit geldt vallen onder de genoemde risicogroepen, zoals u wellicht in de media leest.
Dus mensen met bijnierschorsinsufficiëntie vallen niet onder een risicogroep, tenzij er sprake is een feit uit bovenstaand lijstje.
Een risico bij een virusinfectie is koorts, dus na infectie, en dan gelden de stressinstructies.
Nee. Voor alle mensen in Nederland geldt op dit moment (16 maart 2020) dat getracht wordt de toename van besmetting te verlagen. Dit geldt ook voor mensen met een bijnieraandoening.
Voor alle bijnierpatiënten geldt hetzelfde dat voor alle mensen in Nederland geldt: “Blijf thuis bij klachten neusverkoudheid, hoesten, keelpijn of koorts. Mijd sociaal contact.” (RIVM)
Aanvullend volgt u de stressinstructies. Zorg dat deze binnen handbereik zijn. Ga niet naar de huisarts toe, maar raadpleeg de adviezen op thuisarts.nl.
Wees alert. Volg de stressinstructies en verhoog conform uw afspraken met uw arts of verpleegkundig specialist over de (extra) inname van hydrocortison. Blijf thuis. Ga niet naar de huisarts toe, maar raadpleeg de adviezen op thuisarts.nl. Bij twijfel belt dan met uw behandelend specialist of verpleegkundig specialist op basis van de eerder gemaakte afspraken.
Grijp in door direct 20 mg hydrocortison extra te nemen en handel vervolgens conform de stressinstructies. Bel met uw (huis)arts of de huisartsenpost om de vervolgmaatregelen te bespreken. Zorg dat u de stressinstructies beschikbaar heeft voor de (huis)arts of diens waarnemer.
Er zijn in de literatuur geen aanwijzingen dat mensen met een bijnierschorsinsufficiëntie een ernstiger beloop van COVID-19 hebben.
Nee. Na een belronde langs de producenten van hydrocortison en fludrocortison is duidelijk dat er voldoende medicijnen en grondstoffen op voorraad zijn in Europa. Het geldt voor kortwerkende en voor langwerkende hydrocortison. Er is geen reden voor bezorgdheid. BijnierNET houdt nauw contact met de producenten.
Zorg dat u voor minimaal twee weken voorraad in huis heeft. Daarbij hoort ook de noodmedicatie met naalden en spuiten. Controleer de datum op de flesjes. Is de noodmedicatie of de datum heen, vraag dan direct een nieuw recept bij de arts of verpleegkundig specialist.
Er is geen wetenschappelijk bewijs dat het medicijn ibuprofen het verloop van een infectie met het nieuwe corona-virus (COVID-19) negatief beïnvloedt.
De KNMP raadt het gebruik van ibuprofen in dit geval af.
De redenen zijn:
– mogelijke bijwerkingen zoals een risico op een maagbloeding of nierschade,
– de grotere kans op interacties met andere geneesmiddelen dan bij het gebruik van paracetamol.
Paracetamol heeft daarom de voorkeur.
Paracetamol onderdrukt de koorts en geeft enige verlichting van de klachten. Paracetamol beïnvloedt niet het verloop van een infectie met het corona-virus (COVID-19).
Voor wat betreft het gebruik van hydrocortison of cortisonacetaat:
Het is op dit moment niet duidelijk of behandeling met extra hoge doseringen hydrocortison of prednisolon zinvol is bij ernstig zieke patiënten met coronavirus (COVID-19) die worden beademd.
De stressinstructies zijn onverminderd van kracht bij een infectie met het corona-virus (COVID-19), juist voor mensen met een bijnieraandoening.
(Deze vraag is gepubliceerd geweest in de rubriek Een goede vraag).
Vraag uw apotheker de medicijnen thuis te bezorgen. Wanneer de apotheker dit niet organiseert, dan is deelname aan het project Endo-apotheek een optie. Meer informatie op BijnierNET.
Ja. Geen enkele twijfel. Maak van de gelegenheid gebruik de instructies nog eens na te lezen of een animatie te bekijken. Oefen zo nodig een keer met een spons samen met uw naaste, bijvoorbeeld wanneer de noodinjectie over de datum is.
De maatregelen grijpen in alle levens van mensen in Nederland in. Dat het u bezighoudt, is volkomen logisch. Probeer daarom ook te relativeren. De maatregelen zijn bedoeld om te voorkomen dat de situatie uit de hand loopt. Op dit moment werken de Rijksoverheid met vele deskundigen hard aan om ons met elkaar door deze situatie heen te leiden. Vertrouwen is daarbij belangrijk. Volg de officiële informatiekanalen waarbij alle berichten vooraf goed worden gecontroleerd. Vertrouw in ieder geval op uw gezonde verstand.
(Deze vraag is gepubliceerd geweest in de rubriek Een goede vraag).
Het antwoord op deze vraag is voor iedere patiënt anders.
Het basisprincipe is dat NIET wordt opgehoogd. Tegelijkertijd is dat niet het hele antwoord.
In deze verwarrende tijden is het zaak de geest rustig te houden. Dat is niet eenvoudig.
Lees het artikel over de toepassing van de stressinstructies.
Rijksoverheid – Covid 19 – Corona
Let op: Op de pagina over corona op Thuisarts.nl is een ‘corona-vragentest’ opgenomen. Mensen met bijnierschorsinsufficiëntie én klachten worden aangeraden bij twijfel altijd hun behandelend specialist of de verpleegkundig specialist te bellen.
Als u informatie vindt op bovenstaande sites, waar vragen over heeft, laat het ons dan weten. We proberen de Q&A goed bij te houden. Mail: info@bijniernet.nl.
Ja, kinderen kunnen weer naar school. Kinderen spelen een verwaarloosbare rol bij de verspreiding van het coronavirus. We gaan het virus nog lang bij ons houden en we zullen moeten voorkomen dat die kinderen nog maanden, misschien wel een jaar thuisblijven. Dat is niet nodig en schadelijk voor de kinderen, ook kinderen met een onderliggende aandoening.
Blog van Hedi Claahsen over het standpunt van de kinderartsen over ‘weer naar school gaan’.
Verwijsinformatie
De website Thuisarts.nl verwerkt heel overzichtelijk de maatregelen van de Rijksoverheid en geeft informatie over de behandeling van ziekte COVID-19 en het vaccineren.
Op de website van Pharos is informatie over het corona-virus in andere talen opgenomen.
Bericht van de apothekers
Voor de veiligheid van medewerkers van de apotheek en voor mensen die medicatie komen afhalen, vragen de apothekers aandacht voor een aantal maatregelen in de apotheek.
- Verkouden, hoesten of koorts? Geen bezoek aan de apotheek!
- In de apotheek: houd voldoende afstand van anderen
- Voorkom contact met de balie
- Graag met pin betalen
- U krijgt de normale hoeveelheid medicijnen mee
Bron: www.apotheek.nl – 19 maart 2020
Bij twijfel: overweeg deelname aan het project Endo-apotheek, zodat de medicatie bij u wordt thuisbezorgd. Tref hiervoor minimaal 14 dagen van tevoren maatregelen.
Blogs
Recente blogs over corona
Bijnierinsufficiëntie en vaccinaties tegen griep en corona: speciale aandachtspunten?
Blog met vaccinatieadvies voor mensen met bijnierschorsinsufficiëntie.Vaccineren tegen Covid-19: ja of nee? – Alida Noordzij
Alida Noordzij heeft de ontwikkeling van het nieuwe vaccin met …Het risico in tijden van Corona: tussen Scylla en Charybdis – Gerlof Valk
Gerlof Valk, internist-endocrinologie schrijft in zijn blog over de onzekerheden …Het oude, of toch het nieuwe normaal? – Bas van den Berg
Bas van den Berg, voorzitter van de Bijniervereniging NVACP, staat …Een poliklinische afspraak nieuwe stijl – Sabine Hannema
Sabine Hannema beschrijft in haar blog de veranderen op de …
Verwarring van klachten – hooikoorts
Hooikoorts verwacht met een risico op verwarring met de klachten van een besmetting met het corona-virus COVID-19.
Ongeveer 20% van de Nederlanders heeft gedurende een periode van een aantal jaren lichte tot ernstige hooikoortsklachten. Hooikoorts is een overdreven reactie van ons afweersysteem op lichaamsvreemde stoffen (allergenen). De allergenen in pollenkorrels zijn niet schadelijk, maar kunnen bij gevoelige individuen een allergische reactie opwekken.
De belangrijkste verschijnselen bij hooikoorts zijn: jeukende of kriebelende neus en neus-keelholte, niezen, verstopte neus, tranende ogen (last van veel licht), en soms lichte benauwdheid. (Bron: LUMC ).
Meer informatie over hooikoorts, vindt u op de website van het LUMC.
Deze webpagina is aangemaakt op 17 maart 2020 onder verantwoordelijkheid van het bestuur van BijnierNET. De informatie op deze webpagina is gelet op de ontwikkelingen in Nederland aan veranderingen onderhevig. De informatie is in de periode tot december 2020 daarom regelmatig bijgewerkt. Vanaf januari 2021 wordt de pagina bijgewerkt met relevante informatie over de vaccinaties. Raadpleeg daarom geregeld of de informatie die op u van toepassing is is gewijzigd.