Hetty van der Kamp, kinderarts – endocrinoloog Wilhelmina Kinderziekenhuis

Onlangs zag ik op mijn spreekuur een kleuter van 3,5 jaar oud. Zij werd naar mij verwezen door de kinderarts vanwege een verminderde lengtegroei. Ouders waren niet onder de indruk van haar kleine gestalte, ze hadden al voor veel hetere vuren gestaan. Hun dochter was bekend met meerdere ernstige allergie. Bij diverse provocatietesten had ze heel heftig gereageerd. Ook een periode van griep en diarree was bij haar veel langduriger en heftiger verlopen dan bij haar broer. Bij haar leek alles heftiger dan bij haar broer.

Daarnaast raakte zij ook snel uitgeput bij een wandeling. Om die reden waren zij ook naar de kinderarts verwezen. Haar verminderde inspanningstolerantie zou eventueel te maken kunnen hebben met haar luchtwegen. Onlangs was de medicatie nog opgehoogd, maar helaas had dat niet het gewenste effect.

Ik zag een onderzoekend blond meisje dat boekjes aan kwam dragen en graag voorgelezen wilde worden. Zij had rode wangen en een zeer droge huid met her en der krabeffecten. Opvallend was de donkere beharing op haar rug. Nu zie ik dat wel vaker, maar dan met name over het gehele lichaam en zeker niet bij blonde kinderen.

De ouders vertelden trots dat het nu heel goed ging met haar huid. Ze hadden een crème die haar huid rustig hield. De beharing op haar rug had zij al lange tijd, ze dachten dat dat bij haar hoorde. Ja, de crème hadden ze ook al lange tijd en die smeerden ze meestal 2 maal per dag, afhankelijk van de ernst van het eczeem.

Er was inderdaad sprake van een afbuigende lengtegroei ten opzichte van haar lengtecurve. In de familie kwam dat niet voor en beide ouders hadden een gemiddelde lengte. Ouders en kind hoopten dat ik zou vertellen dat het uiteindelijk wel goed zou komen met de groei. Ze hadden zich al voorbereid op een bloedonderzoek om te kijken naar het groeihormoon, dat was elders al ter sprake gekomen.

Ik dacht hen gerust te stellen door aan te geven dat ik niet dacht dat er met de groeihormoon-as iets aan de hand zou zijn, maar dat het met de medicijnen te maken zou kunnen hebben.

Dat had ik niet goed ingeschat, ouders raakten in de war, ze kwamen toch voor groeionderzoek en wat had dat nu met de allergie, luchtwegklachten en medicijnen te maken?

Zowel de steroïd bevattende pufjes voor de luchtwegen als de steroïd bevattende crème voor de huid worden soms in hogere mate door het lichaam opgenomen dan verwacht. Dit kan komen door een hoge dosis medicijnen die nodig is om de kwaal te behandelen, door een verhoogde gevoeligheid of door onvoldoende uitleg over de risico’s van steroïd bevattende medicatie, waardoor het teveel gebruikt wordt. Een hoge concentratie van deze medicijnen in het bloed hebben een remmende invloed op de afgifte van groeihormoon, waardoor de lengtegroei verminderd. Daarnaast kunnen deze medicijnen een remmende werking op de eigen cortisolproductie hebben. De eigen bijnier is dan niet meer in staat om cortisol aan te maken.

Zolang er geen ziekte of andere stressfactoren zijn, heeft het lichaam net voldoende aan de steroïden die gegeven werden in de vorm van pufjes en/of crème. Zo gauw er een ziekte of stress bijkomt, is het lichaam niet in staat om op een toegenomen cortisolbehoefte te reageren. Dan ontstaan er klachten van vermoeidheid die langer dan gemiddeld nodig hebben om te herstellen.

Hoewel ik deze problematiek regelmatig tegen kom, is het gelukkig zeldzaam. De meeste kinderen reageren niet zo heftig op hun medicijnen. Mocht dit toch het geval zijn dan kan geprobeerd worden om in onderling overleg de medicatie te verminderen of te stoppen. De klachten van de luchtwegen of het eczeem, zijn vaak met lagere dosis of met een andere verdeling van medicijnen over de dag goed onder controle te houden. De verwachting is dat na ongeveer 3 maanden de groei zal herstellen en dat na 9 maanden de bijnierfunctie weer volledig hersteld zal zijn.