BijnierNET

In 1564 werden de bijnieren ontdekt door Bartolomeo Eustachius. Pas 291 jaar later werd bijnierschorsinsufficiëntie voor het eerst beschreven door Thomas Addison. Primaire bijnierschorsinsufficiëntie (de ziekte van Addison) is daarom naar hem vernoemd. Een jaar later ontdekte wetenschapper Brown-Sequard dat de bijnieren van levensbelang zijn. Hij zag dat cavia’s, waarbij de bijnieren waren verwijderd, alleen konden overleven als ze een extract van bijnieren kregen toegediend. In de jaren daarna werd geprobeerd om stoffen uit de bijnieren te isoleren en na te maken. Dit leidde tot allerlei soorten behandelingen. Een voorbeeld daarvan was de ‘Muirhead behandeling’. Deze behandeling bestond uit het regelmatig injecteren van adrenaline onder de huid of via rectale toediening en het eten van bijnieren. Met deze behandeling bleef eenendertig procent van de mensen met bijnierschorsinsufficiëntie gedurende tweeëneenhalf jaar in leven. Pas in 1931 werd duidelijk dat de cortex van de bijnieren een belangrijke stof maakte, en dat mensen deze stof nodig hadden om te overleven. Dit is het hormoon cortisol. In 1949 was er een doorbraak in de behandeling van mensen met bijnierschorsinsufficiëntie. In dit jaar kwam het medicijn cortisonacetaat op de markt. Bijna vijf jaar later was fludrocortison ook. Een voorheen dodelijke ziekte kon nu worden behandeld en dat is een belangrijke mijnpaal voor mensen met een bijnieraandoening.

Bij primaire bijnierschorsinsufficiëntie moet ook het hormoon aldosteron worden vervangen. Het hormoon aldosteron wordt in de cortex van de bijnier gemaakt en speelt een belangrijke rol bij de water- en zouthuishouding in het lichaam. Aldosteron kan vervangen worden door het medicijn fludrocortison. Fludrocortison wordt in een dosering van 0.5-0.20 mg per dag voorgeschreven. De dosering wordt aangepast door rekening te houden met de bloeddruk en uitslagen van bloedonderzoek (natrium, kalium, renine).

In de afgelopen jaren is gewerkt aan het verbeteren van de behandeling. Het doel is om de behandeling zoveel mogelijk te laten lijken op het normale hypothalamus-hypofyse-bijnier systeem.
Verbeteringen in de behandeling worden gezocht in de manier van het toedienen van de medicijnen, het ritme en de hoeveelheden en het zelfmanagement van de patiënt.
Er zijn onderzoeken uitgevoerd met het geven van cortisol onder de huid met een pompsysteem. Hierbij wordt continu cortisol onder de huid toegediend en kunnen de hoeveelheden worden aangepast aan het tijdstip van de dag.
Een andere behandeling is het geven van een medicijn dat eenmaal per dag kan worden ingenomen. Dit medicijn Plenadren is opgebouwd uit twee delen. Kort na inname wordt een deel snel afgegeven, het andere deel wordt langzaam afgegeven. Dit leidt tot cortisol hoeveelheden in het lichaam die veel meer lijken op de normale werking van het hypothalamus-hypofyse-bijnier systeem. De korte termijn resultaten zijn veelbelovend. Mensen geven aan dat ze zich beter voelen en geven de voorkeur aan de nieuwe behandeling. Ook wordt op de korte termijn een kleine verbetering gezien op de stofwisseling. Er moeten nog meer studies worden gedaan om de lange termijn effecten te zien van deze nieuwe behandelingen. Ze worden deels vergoed in Nederland.
Zelfmanagement is een onderdeel van de behandeling.