BijnierNET

Helaas, een eenvoudig en eenduidig antwoord ontbreekt. Het feit dat patiënten met bijnierschorsinsufficiëntie met andere medicijnen dan voorgeschreven, de apotheek verlaten kan vele oorzaken hebben. Aan sommige oorzaken is iets te doen door de patiënten, aan sommige is iets te doen door de voorschrijver of en zo ook door de apotheker. Soms komt het door keiharde financiële keuzes van de apotheek, de groothandel, zorgverzekeraar of de producent van de medicatie.

In dit artikel leggen we uit hoe betaling van medicijnen is geregeld in Nederland.
In België, waar ook veel bezoekers van deze website woonachtig zijn, is de vergoeding anders geregeld. Veel van de merken hydrocortison zijn in België niet bekend en/of beschikbaar.

Advies: Leg bij het lezen van de uitleg de infographic “Hoe worden medicijnen betaald” naast u of zet het op een tweede scherm.

1.
De patiënt en de behandelaar maken samen een medicatieafspraak over de wijze waarop medicatie voor substitutie-therapie wordt ingenomen. Deze medicatieafspraak wordt vastgelegd in het dossier van de patiënt. Het resulteert in een medicatievoorschrift, het zogenaamde recept, dat de behandelaar verstuurt naar de vaste apotheker van keuze van de patiënt. De patiënt kiest een apotheek.

2.
De apotheker heeft de taak medicatiebewaking uit te voeren. Dit betekent dat de apotheker beoordeelt of de voorgeschreven medicatie passend is voor de patiënt, omdat er bijvoorbeeld ook al  andere medicijnen worden gebruikt, wellicht door een andere apotheker geleverd, of dat er sprake is van andere aandoeningen.

De apotheker verstrekt de patiënt de voorgeschreven medicatie.

Tot zover gaat het nog goed, maar hoe komt het nu dat mensen met andere medicijnen worden geconfronteerd dan in de medicatieafspraak is vastgelegd?

Hoe kan dit?

Om antwoord te geven op deze vraag richten we ons op de relatie tussen de apotheker en de groothandel, de producent en de zorgverzekeraar. Zij staan weergegeven aan de rechterkant van de genoemde infographic. De relatie tussen deze drie organisaties is een zakelijke relatie. De apotheker betaalt de producent voor de geleverde medicatie op basis van een afgesloten contract en dit geldt ook voor de zorgverzekeraar. De zorgverzekeraar betaalt de apotheker op basis van de regels van het basispakket van de zorgverzekering. Deze betaling is gegrond op het feit dat de patiënt een zorgverzekering heeft afgesloten bij deze zorgverzekeraar. In sommige gevallen speelt de groothandel van medicijnen ook een rol.

De crux is dat zorgverzekeraars, producten en de apothekers (vaak werkzaam in een keten) pakketafspraken met elkaar kunnen maken om de kosten van de medische zorg te verlagen. Dit geschiedt buiten het gezichtsveld van de behandelaar en van de patiënt, ongeacht of het medicijn in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (sinds 2020) is opgenomen of op de ‘Niet-wisselenlijst’ staat.

De pakketafspraken hebben mogelijk effect op de uitvoering van de medicatieafspraak.

Dit heeft te maken met het preferentiebeleid van de zorgverzekeraar en de pakketafspraken tussen apotheekketens en producenten.

Het is de taak van de zorgverzekeraars om te helpen de Nederlandse gezondheidszorg betaalbaar te houden voor iedereen. Zij voeren daarom een voorkeursbeleid voor medicijnen. Dit wordt ook wel preferentiebeleid genoemd. Het houdt in dat een zorgverzekeraar binnen een groep van gelijke medicijnen (middelen met een dezelfde werkzame stof) een voorkeursmiddel aanwijst. Het gaat meestal om het goedkoopste medicijn in de groep (Bron: NZi).
Dit betekent dat de apotheker rekening moet houden met het type medicijn dat aan de patiënt wordt afgeleverd, om ervoor een vergoeding te kunnen ontvangen van de zorgverzekeraar.

Mogelijk effect: de patiënt krijgt een medicijn geleverd dat afwijkt van de medicatieafspraak, simpelweg omdat anders de apotheker geen vergoeding ontvangt van de zorgverzekeraar en het uit eigen middelen moet betalen.

Nederland telde per 1 januari 2023 1975 openbare apotheken (bron: SFK 07042023). Ongeveer 84% van alle openbare apotheken is aangesloten bij een keten of een formule. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Benu apotheken of de franchiseformule Service apotheek.

De apothekers organiseren zich om gezamenlijk goede afspraken met groothandels en producenten te maken. Afspraken kunnen bestaan uit pakketafspraken over inkoopsbeleid voor een groep van medicijnen voor allerlei uiteenlopende aandoeningen en dat tegen een lagere inkoopsprijs.

Mogelijk effect: de patiënt krijgt een medicijn verstrekt dat afwijkt van de medicatieafspraak, simpelweg omdat de apotheker een inkoopsprijs heeft afgesproken met de producent en groothandel voor een groep van medicijnen.

Verenigingen van zorgprofessionals, zorgverzekeraars, patiënten en hun naasten en de KNMP hebben gezamenlijk gewerkt aan een kwaliteitsstandaard Bijnieraandoeningen. Hierin staat beschreven wat adequate zorg is voor mensen met een bijnieraandoening, waaronder bijnierschorsinsufficiëntie en AGS. Voor deze twee zeldzame aandoeningen is als onderdeel van de behandeling sprake van substitutietherapie. Als alle zorgverleners en patiënten zich houden aan de gemaakte afspraken, zou de zorg voor genoemde mensen beter moet worden en dat is grotendeels gerealiseerd!

Er duiken helaas nieuwe redenen op om alert te zijn op achteruitgang van de geleverde zorg.
Daarom heeft BijnierNET gepleit om hydrocortison en fludrocortion tabletten voor gebruik bij bijnierschorsinsufficiëntie op te nemen op de oranje-lijst van de Leidraad Verantwoord Wisselen (2022). Het betekent dat het medicijn alleen gewisseld mag worden als aan voorwaarden is voldaan. Wisselen van een leverancier of merk van hydrocotison of fludrocortison, bedoeld voor substitutietherapie, vergroot het risico van een bijniercrisis en is daarom ongewenst. De voorschrijver schrijft bij voorkeur de merknaam en “medische noodzaak” of M.N. op het recept waardoor de apotheker het voorgeschreven medicijn aflevert.

Echter, ten gevolge van financiële prikkels in het bekostigingssysteem van de medicijnen en de functionele mogelijkheden van XIS-systemen in ziekenhuizen, dreigen deels de gerealiseerde verbeteringen verloren te gaan. Daar is iets aan te doen.